.jpg)
.jpg)
Αρχάνες
Οι Αρχάνες είναι μία όμορφη κωμόπολη χτισμένη σε υψόμετρο 380 μέτρων, στο μέσο μιας λεκάνης που την διαρρέει ο χείμαρρος Καίρατος και την χωρίζει σε δυο άνισα μέρη. Απέχει 14 χιλιόμετρα από την πόλη του Ηρακλείου και μόλις 7 χιλιόμετρα από το μινωικό ανάκτορο της Κνωσού. Η ευρύτερη περιοχή αποτελεί έναν από τους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Κρήτης.
Το πολύχρωμο αυτό χωριό έχει βραβευτεί σε διαγωνισμό της Ευρωπαικής Ένωσης και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, όσον αφορά την οικιστική του ανάπτυξη. Μπορεί κανείς να επισκεφθεί τα μουσεία της κωμόπολης ανακαλύπτοντας την ιστορία της περιοχής μέσα από τα ευρήματα των Μινωικών-Βυζαντινών χρόνων μέχρι και τα εκθέματα λαογραφικής τέχνης. Επίσης πλήθος κτιρίων θαυμάσιας αρχιτεκτονικής και βυζαντινές εκκλησίες επιβεβαιώνουν το χαρακτηρισμό των Αρχανών ως πρότυπο παραδοσιακό οικισμό.
Μπορεί στην όμορφη πλατεία να απολαύσει ποικιλία μεζέδων στις πανέμορφες ταβέρνες με την αυθεντική Κρητική παραδοσιακή κουζίνα, όπως και να γευθεί τα περίφημα βραβευμένα κρασιά των Αρχανών. Στα παραδοσιακά λιοτρίβια (φάμπρικες) και τα πατητήρια θα ανακαλύψει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι του χωριού παρήγαγαν από αιώνες πριν τα θαυμαστά προϊόντα, το λάδι και το κρασί ενώ δεν είναι τυχαίο ότι στις Αρχάνες έχει ανακαλυφτεί το αρχαιότερο πατητήρι στον κόσμο. Το καλοκαίρι μπορεί να συμμετέχει στον τρύγο του αμπελιού παίρνοντας μέρος στην γιορτή του Αρχανιώτη αγρότη αλλά και σε άλλες αγροτικές δραστηριότητες και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Για τους λάτρεις της φύσης και της πεζοπορίας υπάρχουν πολλές επιλογές: περιδιαβαίνοντας το Γιούχτα, το ιερό βουνό των Αρχανών με ύψος 811 μέτρα, όπου σύμφωνα με το θρύλο έχει ταφεί ο πατέρας των Θεών και των ανθρώπων Δίας, θα μαγευτεί από τα αρώματα των σπάνιων βοτάνων και την μοναδική άγρια φύση. Ακολουθώντας το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 θα διασχίσει το Συλλαμιανό φαράγγι, κάτω από την σκιά των αιωνόβιων δρυών και πλατάνων, αλλά και θα ανέβει στο Φουρνί που βρίσκεται μια μεγάλη νεκρόπολη και ένα υπέροχο αλσύλιο.
Το πολύχρωμο αυτό χωριό έχει βραβευτεί σε διαγωνισμό της Ευρωπαικής Ένωσης και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, όσον αφορά την οικιστική του ανάπτυξη. Μπορεί κανείς να επισκεφθεί τα μουσεία της κωμόπολης ανακαλύπτοντας την ιστορία της περιοχής μέσα από τα ευρήματα των Μινωικών-Βυζαντινών χρόνων μέχρι και τα εκθέματα λαογραφικής τέχνης. Επίσης πλήθος κτιρίων θαυμάσιας αρχιτεκτονικής και βυζαντινές εκκλησίες επιβεβαιώνουν το χαρακτηρισμό των Αρχανών ως πρότυπο παραδοσιακό οικισμό.
Μπορεί στην όμορφη πλατεία να απολαύσει ποικιλία μεζέδων στις πανέμορφες ταβέρνες με την αυθεντική Κρητική παραδοσιακή κουζίνα, όπως και να γευθεί τα περίφημα βραβευμένα κρασιά των Αρχανών. Στα παραδοσιακά λιοτρίβια (φάμπρικες) και τα πατητήρια θα ανακαλύψει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι του χωριού παρήγαγαν από αιώνες πριν τα θαυμαστά προϊόντα, το λάδι και το κρασί ενώ δεν είναι τυχαίο ότι στις Αρχάνες έχει ανακαλυφτεί το αρχαιότερο πατητήρι στον κόσμο. Το καλοκαίρι μπορεί να συμμετέχει στον τρύγο του αμπελιού παίρνοντας μέρος στην γιορτή του Αρχανιώτη αγρότη αλλά και σε άλλες αγροτικές δραστηριότητες και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Για τους λάτρεις της φύσης και της πεζοπορίας υπάρχουν πολλές επιλογές: περιδιαβαίνοντας το Γιούχτα, το ιερό βουνό των Αρχανών με ύψος 811 μέτρα, όπου σύμφωνα με το θρύλο έχει ταφεί ο πατέρας των Θεών και των ανθρώπων Δίας, θα μαγευτεί από τα αρώματα των σπάνιων βοτάνων και την μοναδική άγρια φύση. Ακολουθώντας το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 θα διασχίσει το Συλλαμιανό φαράγγι, κάτω από την σκιά των αιωνόβιων δρυών και πλατάνων, αλλά και θα ανέβει στο Φουρνί που βρίσκεται μια μεγάλη νεκρόπολη και ένα υπέροχο αλσύλιο.
Το Φουρνί
Το Φουρνί είναι ένας μεγάλος κατάφυτος λόφος κοντά στις γραφικές Αρχάνες, περίπου 12km νότια του Ηρακλείου. Παίρνει το όνομα του από το ομώνυμο προμινωϊκό νεκροταφείο που βρίσκεται εδώ, δίπλα στο Κνωσσανό φαράγγι. Η πρόσβαση γίνεται μέσα από τις Κάτω Αρχάνες, όπου υπάρχουν πινακίδες.
Στο λόφο του Φουρνιού υπάρχει ένα μικρό δασάκι, το οποίο είναι τεχνητό. Παρόλο που είναι τεχνητό, είναι πραγματικά πανέμορφο και αξίζει να κάνετε μια εκδρομή ως εκεί. Στο δασάκι υπάρχουν πολλά πεύκα και κυπαρίσια, που ξεπροβάλουν ανάμεσα από μεγάλους βράχους.
Το δασάκι στο Φουρνί είναι ιδανικό για πεζοπορία, ενώ οι πολλές διαδρομές μέσα αυτό το έχουν κάνει αγαπητό σε ποδηλάτες mountain bike. Στο Φουρνί υπάρχει ένα όμορφο πέτρινο θεατράκι, από όπου η θέα στις απέναντι Αρχάνες, αλλά και στη Ντία είναι εκπληκτική.
Λίγο παραπέρα από το θεατράκι βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος του προμινωϊκού νεκροταφείου (2400πΧ-2200πΧ), το οποίο μάλιστα είναι το μεγαλύτερο προϊστορικό νεκροταφείο του Αιγαίου. Στο Φουρνί εξακολουθούν να πραγματοποιούνται ανασκαφές, οι οποίες έχουν φέρει πολλαπλά σημαντικότατα ευρήματα από τάφους. Τα αντικείμενα που βρέθηκαν μαρτυρούν ότι οι Αρχάνες είχαν σχέσεις με το Αιγαίο, την Αίγυπτο και την Ανατολή. Το σημαντικότερο, ίσως, εύρημα είναι η ασύλητη σαρκοφάγος της «βασίλισσας», όπου βρέθηκαν αμύθητης αξίας κοσμήματά (πάνω από 140) και άλλα αντικείμενα που θα έπαιρνε μαζί της στον άλλο κόσμο, αλλά και υπολείματα από τη θυσία ενός βοδιού και ενός αλόγου. Πολλά από τα ευρήματα εκτίθενται στο μουσείο των Αρχανών, αλλά και του Ηρακλείου.
Στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, το Φουρνί ήταν μια ξερή βουνοκορφή με βράχια, που ανήκε στην κοινότητα των Κάτω Αρχανών. Πριν ιδρυθεί το Πανεπιστήμιο Κρήτης, η κοινότητα είχε προτείνει να δωρίσει την έκταση αυτή για να κτιστεί εκεί το Πανεπιστήμιο. Σήμερα, το μόνο που μπορεί να πει κάποιος, είναι ευτυχώς που δεν έγινε αυτό, καθώς το Φουρνί είναι πανέμορφο.
Μινωικό νεκροταφείο στο Φουρνί
Ο αρχαιολογικός χώρος Φουρνί βρίσκεται στον ομώνυμο κατάφυτο λόφο, 17km νότια του Ηρακλείου, δυτικά των Κάτω Αρχανών. Για να φτάσετε στον αρχαιολογικό χώρο (δεν είναι ανοιχτός, παρά μόνο με συνεννόηση), μπορείτε να περπατήσετε το μινωικό καλντερίμι από τις Κάτω Αρχάνες ή να οδηγήσετε μέχρι το πανέμορφο τεχνητό δασάκι στο Φουρνί.
Στο Φουρνί έχει εντοπιστεί προμινωικό νεκροταφείο (2800πΧ-2200πΧ), το οποίο μάλιστα είναι το μεγαλύτερο προϊστορικό νεκροταφείο του Αιγαίου. Ωστόσο, έχουν βρεθεί κι άλλοι τάφοι με περίοδο ζωής ως το 1200πΧ. Επίσης, βρέθηκε και το λατομείο από το οποίο βρέθηκαν τα υλικά για την κατασκευή του νεκροταφείου.
Στο Φουρνί ξεκίνησαν ανασκαφές το 1964 από τον αρχαιολόγο Γιάννη Σακελλαράκη, οι οποίες έχουν ως τώρα φέρει στο φως 26 κτίσματα. Τα αντικείμενα που βρέθηκαν στους τάφους μαρτυρούν ότι οι Αρχάνες είχαν σχέσεις με το Αιγαίο, την Αίγυπτο και την Ανατολή.
Το Φουρνί, λόγω των σημαντικότατων ανακαλύψεων, θεωρείται το σημαντικότερο μινωικό νεκροταφείο της Κρήτης. Το σημαντικότερο εύρημα ήταν η ασύλητη σαρκοφάγος της «βασίλισσας», όπου βρέθηκαν αμύθητης αξίας κοσμήματά (πάνω από 140) και άλλα αντικείμενα που θα έπαιρνε μαζί της στον άλλο κόσμο, αλλά και υπολείμματα από τη θυσία ενός βοδιού και ενός αλόγου. Πολλά από τα ευρήματα εκτίθενται στο μουσείο του Ηρακλείου και των Αρχανών.
Μινωικό ανάκτορο Αρχανών
Το ανάκτορο των Αρχανών βρίσκεται στην περιοχή Τουρκογειτονιά των Άνω Αρχανών. Ήρθε στο φως μόλις το 1964 από το Γιάννη Σακελλαράκη, καθώς ως τότε είχαν εντοπιστεί ελάχιστα ίχνη του. Τμήματα του βρίσκονται ακόμα κάτω από τις σημερινές κατοικίες.
Το ανάκτορο ήταν εξίσου πλούσιο και ισχυρό με το ανάκτορο της Κνωσού και φαίνεται ότι είχαν ισχυρούς σχέσεις εξάρτησης. Σκοπός του ανακτόρου και την πόλης των Αρχανών, που είχε έκταση όσο και η σύγχρονη κωμόπολη, ήταν ο έλεγχος της πλούσιας ενδοχώρας και ο συντονισμός των θρησκευτικών κέντρων της περιοχής (Ανεμόσπηλια, Γιούχτας, νεκρόπολη Φουρνιού).
Το ανακτορικό συγκρότημα ακολούθησε παρόμοια πορεία με αυτή των υπολοίπων ανακτόρων της μινωικής Κρήτης: κτίζεται το 1900πΧ, καταστρέφεται το 1700πΧ από σεισμό, ξανακτίζεται και ξανακαταστρέφεται το 1600πΧ, ανακατασκευάζεται και καταστρέφεται οριστικά το 1450πΧ. Μετά την καταστροφή του 1450, η πόλη ακμάζει πάλι υπό Μυκηναϊκή κυριαρχία ως το 1200πΧ.
Στην Τουρκογειτονιά ως σήμερα έχουν εντοπιστεί ο κυρίως πυρήνας του ανακτόρου, το θέατρο, το αρχείο με πινακίδες Γραμμικής Α, ιερά, η μνημειακή είσοδος, διαμερίσματα, δεξαμενές, υδραυλικό σύστημα. Το παλάτι ήταν πιθανώς διώροφο, ενώ οι τοίχοι του ήταν διακοσμημένοι με τοιχογραφίες. Μέσα στο ανάκτορο βρέθηκαν εκατοντάδες αντικείμενα και τελετουργικά σκεύη, όπως ειδώλια, φορητές τράπεζες και βωμοί, διακοσμημένοι αμφορείς, αγγεία και κύπελλα, σφραγίδες από στεατίτη, ανθρώπινες κεφαλές από ελεφαντόδοντο, μέχρι και γλάστρες!
Όρος Γιούχτας
Ο Γιούχτας βρίσκεται δυτικά των Αρχανών, περίπου 10km νότια της πόλης του Ηρακλείου. Είναι ένα μικρό μοναχικό βουνό με μέγιστο ύψος τα 811m, το οποίο όμως κατέχει ιδιαίτερη θέση στην καρδιά των Κρητικών και γι’αυτό τον λόγο το αναφέρουμε εδώ. Βρίσκεται σε ένα μοναδικό τοπίο με αμπελώνες και ελαιώνες, βόρεια από τις κοιλάδες του κεντρικού Νομού Ηρακλείου, δυτικά από το καταπράσινο Συλαμιανό φαράγγι και δυτικά από την κοιλάδα του Γιόφυρου Ποταμού.
Κατά την αρχαιότητα ήταν ιερό βουνό, κυρίως επειδή η όψη του από τα βορειοδυτικά θυμίζει έντονα ανθρώπινο πρόσωπο που κοιτάει στον ουρανό. Ακόμη και σήμερα αποτελεί σημείο αναφοράς για την ανθρωπόμορφη όψη του. Κατά το μύθο, εδώ βρισκόταν ο τάφος του Δία και μάλιστα το όνομα Γιούχτας αποτελεί παραφθορά του Λατινικού Jupiter, δηλαδή Δίας.
Οι Μινωΐτες είχαν τον Γιούχτα σε ιδιαίτερη θέση, καθώς ήταν το πρώτο βουνό που έβλεπαν όταν πλησίαζαν με τα καράβια τους τις ακτές της Κρήτης. Εδώ έκτισαν δύο μινωϊκά Ιερά,, το ένα στο ψηλότερο σημείο του βουνού (Ψηλή Κορυφή) και το δεύτερο στην θέση Ανεμόσπηλια. Στο δεύτερο μάλιστα βρέθηκε ένας ανθρώπινος σκελετός, ξαπλωμένος στον βωμό με ένα μαχαίρι μπηγμένο στο κορμί του, καταπλακωμένος από την οροφή του κτιρίου. Αυτή είναι η πρώτη απόδειξη ανθρωποθυσίας από τους Μινωΐτες, που μάλιστα σώθηκε στον χρόνο μάλλον επειδή το κτίριο κατέρρευσε, πιθανόν λόγω σεισμού, την ώρα της θυσίας. Επίσης υπάρχουν δύο σπήλαια, στα οποίο ανακαλύφτηκαν σημαντικά λατρευτικά αντικείμενα, το Χωστό Νερό και ο Σπήλιος του Στραβομύτη.
Ο Μινωϊκός πολιτισμός καταστράφηκε, αλλά η λατρεία του Γιούχτα πέρασε και στις μέρες μας. Πράγματι, σε μια από τις κορυφές του βρίσκεται ο τετράκλιτος ναός του Αφέντη Χριστού, από όπου η θέα στο Ηράκλειο είναι εκπληκτική. Το εκκλησάκι είναι κτισμένο στο χείλος ενός απότομου πανύψηλου γκρεμού. Το εκκλησάκι εορτάζει στις 6 Αυγούστου και για μια βδομάδα το βουνό φωταγωγείται και φαίνεται από το όλο το Ηράκλειο. Για να φτάσει κανείς στο εκκλησάκι μπορεί να περπατήσει στο μονοπάτι από τις Αρχάνες ή, πιο εύκολα, να ακολουθήσει τον βατό χωματόδρομο ως την κορυφή.
Η βλάστηση στο βουνό είναι χαμηλή (φρύγανα), αλλά υπάρχουν και μικρές συστάδες από κυπαρίσσια και πεύκα σε πολλά σημεία. Οι απροσπέλαστοι κάθετοι γκρεμοί του Γιούχτα αποτελούν μοναδικό καταφύγιο για αετούς και γύπες. Μάλιστα, στο βιβλίο του Ενετού Buondelmonti για την περιγραφή της Νήσου Κρήτης (1418), υπάρχει μια αναφορά σε μια ιστορία που εκτυλίχθηκε στον Γιούχτα, την οποία αξίζει να αναφέρουμε. Όταν ο περιηγητής επισκέφτηκε τις Αρχάνες, διάσημες για το κρασί τους, αποφάσισε να ανέβει στο ιερό βουνό και να δει την κορυφή. Εκεί είδε δύο παιδιά που κυνηγούσαν αετόπουλα. Το ένα παιδί κρατούσε ένα σκοινί και κατέβαζε τον φίλο του στον κατακόρυφο γκρεμό για να φτάσει την φωλιά ενός αετού. Ξαφνικά η μάνα του νεοσσού πλησίασε και γράπωσε το αγόρι, αιωρώντας το στον γκρεμό. Όλοι ήταν μάρτυρες ενός συγκλονιστικού θαύματος, όταν η μητέρα πέταξε ψηλά και με ασφάλεια μετέφερε το κατατρομαγμένο παιδί σε ένα κοντινό σημείο, όπου και το άφησε τρυφερά. Η συγκλονιστική αυτή ιστορία φαίνεται πολύ τραβηγμένη, ίσως να είναι εμπνευσμένη από υπερβολικές αφηγήσεις ντόπιων, αλλά δεν αποκλείεται και να είναι αληθινή.
Μινωική έπαυλη στο Βαθύπετρο
Το Βαθύπετρο είναι ένας πολύ μικρός οικισμός 4km και 20km νότια των Αρχανών και του Ηρακλείου, σε μια τοποθεσία με μοναδική θέα στον Γιούχτα και στις κοιλάδες με τους αμπελώνες που σχηματίζονται στα νότια του. Δίπλα στο χωριό και στον δρόμο που ενώνει τις Αρχάνες με τη Λιγόρτυνο έχει ανασκαφεί ένα μινωικό μέγαρο.
Το μικρό αυτό ανάκτορο κτίστηκε το 1600πΧ, αλλά καταστράφηκε το 1550πΧ για να αναστηλωθεί εν μέρει το 1450πΧ. Ήταν διώροφο με κεντρική αυλή και χρησιμοποιήθηκε ως πολυτελής αγροικία κάποιου Μινωίτη αξιωματούχου. Στο χώρο βρέθηκε ελαιοτριβείο, πατητήρι, αποθήκη με 16 πίθους, εργαστήρια αγγειοπλαστικής, ιερό αλλά και ένας εντυπωσιακός αμφορέας λαδιού.
Την ανασκαφή της έπαυλης ξεκίνησε το 1949 ο Σπύρος Μαρινάτος και ολοκλήρωσε το 1956. Περεταίρω αναστηλώσεις έγιναν ως το 1973. Σε ένα από τα αναστηλωμένα δωμάτια λειτουργεί μικρός εκθεσιακός χώρος με τα ευρήματα από την έπαυλη του Bαθύπετρου.
Η μονή του Αφέντη Χριστού στο Γιούχτα
Η μονή του Σωτήρα Χριστού (γνωστότερη ως Αφέντη Χριστού) ήταν κτισμένη στην δεύτερη ψηλότερη κορυφή του ιερού βουνού των Μινωιτών, του Γιούχτα. Σήμερα από το εγκαταλελειμμένο μοναστήρι απομένει ο τετράκλιτος ναός που είναι αφιερωμένος στην Μεταμόρφωση του Σωτήρα (6 Αυγούστου), στην Αγία Ζώνη (31 Αυγούστου), των Αγίων Αποστόλων (30 Ιουνίου) και των Αγίων Αναργύρων (1 Ιουλίου). Η θέα από το ασβεστωμένο ξωκλήσι, που κρέμεται πάνω από τους δυτικούς γκρεμούς του Γιούχτα, είναι συγκλονιστική. Στο μοναστήρι οδηγεί χωματόδρομος από τις Αρχάνες.
Το μοναστήρι λειτούργησε κατά την Ενετοκρατία και ήταν πολύ γνωστό στους ταξιδιώτες που έρχονταν στον Γιούχτα για να δουν το μέρος όπου οι αρχαίοι τοποθετούσαν το τάφο του Δία.
Τα κελιά των Καλογράδων
Πολλοί πίστευαν ότι κάπου στον Γιούχτα έμεινε ο Απόστολος Παύλος. Μάλιστα σε κοντινή απόσταση από την εκκλησία του Χριστού σώζονται τα ερείπια ενός πολύ ενδιαφέροντος κτιρίου που έχει συνδεθεί με το ερημητήριο του Αγίου Παύλου. Το κτίριο αυτό είναι τριώροφο κι έχει χτιστεί σε ένα πολύ δύσβατο και μη ορατό σημείο, σε πολύ απόκρημνο γκρεμό, σχεδόν από κάτω από την εκκλησία. Ακριβώς αυτή η θέση το κάνει εντυπωσιακό και θα μπορούσε κάποιος να του αποδώσει τον χαρακτηρισμό Μετέωρα της Κρήτης. Το κατώτερο επίπεδο αποτελείται από σπήλαιο, που πιστεύεται ότι λειτουργούσε ως ναός.
Δυστυχώς το κτίριο έχει υποστεί πολύ μεγάλη φθορά από το χρόνο και, αν δεν γίνει άμεσα επέμβαση, κινδυνεύει να καταρρεύσει. Η επικρατέστερη άποψη για το κτίριο είναι ότι αρχικά ήταν τα κελιά που έμεναν καθολικές μοναχές της Μονής του Σωτήρος (ακόμη διακρίνει κάποιος το απόκρημνο μονοπάτι που οδηγεί στην εκκλησία του Χριστού). Αργότερα λειτούργησε ως ορθόδοξη μονή, ενώ κατά την μεγάλη επανάσταση του 1866 οι Τούρκοι σκότωσαν τον τυφλό μοναχό Κυριάκο που βρήκαν εδώ.
Η πρόσβαση γίνεται από το απότομο κατηφορικό μονοπάτι που ξεκινάει δίπλα στην εκκλησία. Επίσης, με αυτοκίνητο μπορείτε να πάτε γύρω από τον Γιούχτα και να βάλετε «στόχο» το εκκλησάκι του Χριστού, καθώς τα κελιά βρίσκονται από κάτω και ελαφρώς βόρεια. Αφήστε το αυτοκίνητο στο κοντινότερο σημείο και πλησιάστε προσεκτικά.
Πηγή: http://www.cretanbeaches.com
Η ιστορική και θαυματουργική εκκλησία των Αρχανών Παναγία
Γράφει η Eιρήνη Ταχατάκη
Στα χρόνια της μαύρης τούρκικης σκλαβιάς, τότε που οι Αρχάνες ήταν ακόμη ένα πολύ μικρό χωριουδάκι, στη συνοικία “Κονάκι” καθότανε μια κοπέλα πλούσια και ενάρετη, γνωστή μέχρι σήμερα με το όνομα Μαρία Αρχοντοπούλα.
Κάθε βράδυ καθισμένη στην αυλή του σπιτιού της ξεκουραζόταν με το βλέμμα στραμμένο ανατολικά όπου τότε ελάχιστα σπίτια ήταν σκορπισμένα εδώ κι εκεί, αλλά τη νύχτα έκρυβαν την ύπαρξή τους με την έλλειψη του φωτός βυθισμένα στο διπλό σκοτάδι νυχτιάς και σκλαβιάς. Ωσπου μια νύκτα σκοτεινή ένα φωτεινό σημείο φάνηκε να σπάει το μονότονο πνιχτό σκοτάδι στη θέση της σημερινής εκκλησίας μας της θαυματουργού Παναγίας. Την πρώτη φορά δεν έδωσε πολλή προσοχή στο φωτεινό σημείο. Οταν όμως το ίδιο πράγμα εμφανίσθηκε κι άλλες νύχτες προσπάθησε την ημέρα να εντοπίσει το σημείο της φωτεινής εμφάνισης κι έστειλε ένα εργάτη να σκάψει στο μέρος εκείνο, διότι η διαίσθηση της ευσεβούς κόρης την παρακινούσε στην έρευση εικόνας σπουδαίας και θαυματουργής.
Ο εργάτης σκάβοντας μέσα σ’ ένα βάτο βρίσκει την εικόνα της Παναγίας και στην ίδια εκείνη θέση κτίσθηκε κατ’ αρχήν μικρό προσκυνητάρι με την εικόνα εντοιχισμένη στο μικρό “κουβούκλιο” όπου υπάρχει μέχρι σήμερα και όπου καίει ακοίμητο καντήλι.
Αργότερα η ίδια κόρη φρόντισε να κτισθεί μικρός ναός χαμηλός μέχρι το σημερινό “παγκάρι” και ονόμασε την εκκλησία “Παναγία η Φανερωμένη”. Η ίδια κόρη δώρισε στην εκκλησία την εικόνα της Αγίας Τριάδος, μια μεγάλη κανδήλα κι ένα θυμιατήρι τα οποία υπάρχουν μέσα στη βιτρίνα του μικρού Μουσείου. Εκείνα ακριβώς τα χρόνια ιδρύθηκε το πρώτο σχολείο στις Αρχάνες. Ο πρώτος διορισθείς σ’ αυτό διδάσκαλος ονόματι Παύλος χειροτονήθηκε ιερεύς του χωριού. Ο πρώτος τούτος ιερεύς και διδάσκαλος παντρεύτηκε τη δωρήτρια Μαρία Αρχοντοπούλα κι έγινε η πρώτη στις Αρχάνες πρεσβυτέρα. Αφού παντρεύτηκε τον παπά Παύλο, η πρεσβυτέρα εφύτεψε κι επεξεργάστηκε λινάρι. Εκανε μόνη της “μεταξουργιό”. Μετά με στημόνι το λινάρι και υφάδι το μετάξι ύφανε λινομέταξο ύφασμα από αυτό κέντησε το σωζόμενο μέχρι σήμερα θαυμαστό Φελόνιο με αξιοθαύμαστους συνδυασμούς χρωμάτων και με απίθανες παραστάσεις των ωραιοτήτων της φύσης (πουλιά, δένδρα, καρποί, φύλλα) με χρώματα ανεξίτηλα, θαυμάζονται πολύ ακόμη και σήμερα, όπου γνωστά εργοστάσια υφαντουργίας π.χ. Κ. Καστρινογιάννη στο Ηράκλειο ζήτησαν να ξεσηκώσουν και να αντιγράψουν απ’ αυτό σχέδια και συνδυασμούς χρωμάτων. Αυτό φυλάσσεται στο Μουσείο της ίδιας εκκλησίας και μόνο κατά την ημέρα του Πάσχα-στη δεύτερη Ανάσταση-το φορούσε ο γεροντότερος ιερέας της κωμοπόλεως, έπειτα πάλι ετοποθετείτο στη θέση του, όπου φυλάσσεται καλά, λόγω της ανεκτίμητης αξίας του. Την εργασία του κεντήματος του Φελονίου λέγεται ότι άρχισε η πρεσβυτέρα Μαρία Αρχοντοπούλα την Καθαρά Δευτέρα και την τελείωσε το Μέγα Σάββατο με νηστεία και προσευχή. Εργαζόταν ημέρα και νύχτα με ελάχιστες ώρες ύπνου. Η εικόνα που δώρισε η ευρήτρια της Παναγίας (Αγία Τριάς) έχει την αφιέρωση: “Δωρεά Μαρίας-πρεσβυτέρας-Αρχοντοπούλας”.
Πώς κτίσθηκε η πρώτη εκκλησία της Παναγίας
Αλλοι παλαιοί Αρχανιώτες-πληροφοριοδότες-υποστηρίζουν ότι μετά την εύρεση της εικόνας η εκκλησία κτίσθηκε ως εξής: Εκείνα τα χρόνια ο Τούρκος διοικητής της περιοχής Αρχανών ήταν ένας αυστηρός και βάρβαρος άνθρωπος. Οι φόροι οι οποίοι επιβάλλονταν στους χριστιανούς ήταν βαρείς και τα προνόμια ανύπαρκτα. Ζούσε τότε στις Αρχάνες μια μαμή που προσκλήθηκε από τον Τούρκο διοικητή να υποβοηθήσει την επίτοκο σύζυγό του. Της έταξε μάλιστα αν το παιδί ήταν αρσενικό να της δώσει γερό “ρεγάλο” κι ό,τι άλλη χάρη ήθελε. Το παιδί ήταν πράγματι αγόρι και ο Τούρκος ρωτά την κερά μαμή τη χριστιανή τι δώρο επιθυμεί, κι εκείνη του είπε ότι δεν ήθελε μπαξίσα και δώρα μόνο να επιτρέψει στους χωριανούς της να κτίσουν μια μικρή εκκλησούλα που δεν είχαν, να λατρεύουν κι αυτοί την πίστη τους.
- Καλά παλιογκιαούρισσα, επειδή σου ‘δωσα το λόγο μου, θα σας αφήσω να κτίσετε την εκκλησία που ζητάτε αλλά μόνο σε μια νύχτα, είπε ο κακός Τούρκος, βέβαιος ότι εκκλησία δεν χτίζεται στο χρονικό περιθώριο της μιας νύχτας.
Κι όμως οι χριστιανοί ξεσηκώθηκαν όλοι με μια ψυχή, μια καρδιά, σαν ένα σώμα για μια ιερή επίτευξη. Αρχισαν μόλις νύχτωσε εντατικά την εργασία. Αλλοι κουβαλούσαν πέτρες, άλλοι χώμα, άλλοι νερό και μέχρι τα χαράματα είχαν ανορθωθεί οι γύρω τοίχοι με την χαμηλή πορτούλα και το μικρό παράθυρο και στη νοτιοανατολική γωνία εντοιχισμένη η εικόνα της Παναγίας-Φανερωμένης. Οσο κι αν προσπάθησαν, όσο κι αν το ήθελαν, το έργο δεν ήταν δυνατόν να τελειώσει μονονυχτίς. Πώς να το κάνουν τώρα, με τι καρδιά να ζητήσουν νέα άδεια; Και πάλι η κερά μαμή παίρνει το θάρρος που υπαγορεύει η βαθιά πίστη και παρακαλεί και πάλι τον αφέντη:
- Μια νύχτα μόνο αφέντη μου ακόμη κι ό,τι κάμομε.
- Καλά θα σας αφήσω να χτίζετε, νερό όμως δεν σας δίδω ούτε ρανίδα.
Πώς γίνεται όμως χτίσιμο δίχως νερό; Κι όμως η πίστη και η θεία δύναμη τους έδωσε τη λύση: Καθένας χριστιανός είχε λίγα-πολλά μερικά γιδοπρόβατα, αρμέχτηκαν αμέσως και με το γάλα έκαναν λάσπη κι έκτισαν την κυκλική οροφή της μικρής εκκλησίας. Πολλοί έκτοτε το βεβαιώνουν ότι η στέγη του πρώτου χαμηλού κλίτους της εκκλησίας μας είναι “γαλατοκτισμένη”.
Αργότερα συμπληρώθηκε το κτίσιμο της εκκλησίας με τα υπόλοιπα δύο κλίτη κι έγινε τριμάρτυρος. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους έγιναν προσπάθειες κατεδάφισης της παλαιάς εκκλησίας για να οικοδομηθεί νέα, μεγάλη και πολυτελής, αλλά ο πρώτος εκάστοτε επιχειρών την κατεδάφιση της μικρής απέρριτης εκκλησίας πεθαίνει χωρίς να μπορεί καμία δύναμη να τον σώσει.
Αυτό δείχνει ότι η χάρη Της επιθυμεί να υπάρχει ανέπαφο το μικρό απλό οικοδόμημα. Πολλά θαύματα έχει κάνει η Χάρη της σ’ όσους θερμά την παρεκάλεσαν μέχρι τώρα. Σε θεομηνίες, λοιμούς, ανομβρίες, ζώνουν γύρω την εκκλησία με λευκή βαμβάκα και η Παναγία βοηθά πάντα στις δύσκολες αυτές ώρες. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής πολλές φορές οι κατακτητές επιχείρησαν τον βομβαρδισμό των Αρχανών, αλλά οι προσπάθειες τους απέβαιναν άκαρπες, διότι μαύρο σύννεφο κάτω από το βομβαρδιστικό σκάφος εκάλυπτε την περιοχή και εμπόδιζε τους εχθρούς να βρουν το στόχο τους. Ετσι σώθηκαν επανειλημμένως οι Αρχάνες από την εχθρική θηριωδία. Μάλιστα μια από τις πολλές φορές οι εχθροί μετά την προσγείωση ρώτησαν και έμαθαν την αιτία οπότε ήλθαν προσκυνητές στη Χάρη Της, τη θαυματουργό.
Σχετικοί θρύλοι
Κάποιος έκλεψε του Αγίου Γεωργίου του Επανωσήφη ένα ζευγάρι, δηλαδή 2 βόδια. Ο καλόγερος που ήταν υπεύθυνος ειδοποίησε όπου φανταζόταν, ότι μπορούσε να είναι ο κλέφτης, αλλά κανείς δεν κατέθετε τίποτα σχετικά. Απελπισμένος τότε διάβασε την ψαλμοκατάρα. Μεταξύ των άλλων φρικτών εκφράσεων της ψαλμοκατάρας ήταν και η φράση: “Οποιος ήκλεψε το ζευγάρι να μην αποτάξη παιδιά κι ανέ του πομείνουνε νάναι στραβά...” Τόση ήταν η ολέθρια επίδραση της ψαλμοκατάρας, που ήταν εκεί κοντά ένα χαράκι-βράχος-και μοίρασε στα δυο και φαίνεται και σήμερα.
Κάποιου πέθαναν δυο παιδιά και άλλα δυο τυφλώθηκαν και θεωρήθηκε βέβαιος δράστης της κλοπής, όπως φανερώθηκε από τις συνέπειες, ύστερα από το διάβασμα της ψαλμοκατάρας.
Η εκκλησία της Παναγίας, όπως αναφέρθηκε τότε, ήταν περιτοιχισμένη με ψηλό μαντρότοιχο, τον οποίο σκέπαζαν τριανταφυλλιές, γιασεμιά και άλλοι αναρριχόμενοι θάμνοι. Ευρύτατα τότε ήταν διαδεδομένος ο θρύλος, ότι ορισμένες νύκτες κατά τα ξημερώματα, ωραία λευκοντυμένη νέα, -πιθανώς νύφη που είχε πεθάνει-εμφανιζόταν και με απλωμένα τα μαλλιά, ήταν ξαπλωμένη στους ανθισμένους κλάδους των τριανταφυλλιών και των γιασεμιών. Οσοι την έβλεπαν όμως, πέθαιναν σε λίγο καιρό. Θεωρούνταν κακός προάγγελος, κακό παρατήρημα, κακός οιωνός.
Ο μαντρότοιχος της πρόσοψης της εκκλησίας συνέχιζε και περιέκλειε όλη την πρόσοψη του ηρώου, την βόρεια πλευρά του Συνεταιρισμού ως το ελαιουργείο, δυτικά επίσης συνέχιζε η μάντρα και νότια στα σημερινά σύνορα του εκκλησιαστικού περιβόλου. Μέσα σ’ αυτόν τον περίβολο υπήρχαν τεράστια ελαιόδενδρα.
Σ’ ένα τμήμα του ελαιώνα έθαβαν τα πρόωρα γεννημένα βρέφη, ή όσα πέθαιναν αβάπτιστα, τα οποία ονόμαζαν τελώνια. Τα θεωρούσαν καταραμένα και κακά πνεύματα, καθώς ήταν δε και νεκροταφείο η αυλή της εκκλησίας, ολόκληρος ο τόπος αυτός προκαλούσε τον φόβο, η δε φαντασία οργίαζε στη δημιουργία φαντασμάτων και νυκτερινών περιπετειών των διαβατών.
Ετσι πιστευόταν ότι τη νύχτα άκουσαν πολλοί κλάματα, ουρλιαχτά παράξενα, θρήνους και στριγγλίσματα των τελωνίων.
Κάποιος Αρχανιώτης, ο οποίος γύριζε τη νύχτα από τον Κάτω Μύλο με άλεσμα, άκουσε τα ουρλιαχτά αυτά και περίτρομος γύρισε στο σπίτι του και έκανε με κλονισμό στο κρεβάτι τρεις μέρες.
Πηγή: http://www.patris.gr
Αρχάνες Ηρακλείου: Παράδοση και φιλοξενία
Ανοιξιάτικη απόδραση σε έναν από τους ωραιότερους παραδοσιακούς οικισμούς της Κρήτης, γεμάτο χρώματα και αρώματα, που βρίσκεται στο νομό Ηρακλείου, έχει αποσπάσει διεθνείς διακρίσεις και από τα αμπέλια του παράγεται εκλεκτό κρητικό κρασί.
ΚΕΙΜΕΝΟ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: IΩΑΝΝΑ ΠΑΡΑΒΑΛΟΥ
  |
Όσα κι αν είχαμε ακούσει για τις Αρχάνες ήταν λίγα μπροστά σε όσα είδαμε, βιώσαμε, γευτήκαμε σ' ετούτη τη γωνιά της κρητικής γης. Οι Αρχάνες ξεδιπλώνουν την αρχοντική ομορφιά τους σε υψόμετρο 380, ενώ στα «πόδια» τους απλώνεται ο εύφορος κάμπος με τους ασημόγκριζους ελαιώνες και τα αμπέλια, απ' όπου παράγονται τα καλύτερα κρασιά του νησιού. Οι Αρχανιώτες είναι άνθρωποι περήφανοι, φιλόξενοι και εργατικοί, με μεγάλη αγάπη για τον τόπο τους. Και αυτό το νιώθεις αμέσως.
ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Το όνομα «Αρχάνες» έχει ινδοευρωπαϊκή ρίζα, εμφανίζεται από τον 5ο αιώνα π.Χ. στον ενικό (Αρχάνα) και σχετίζεται με το νερό. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Κρήτης, η ιστορία του οποίου χάνεται στα βάθη των αιώνων. Στην ίδια περιοχή όπου είναι σήμερα χτισμένη η κωμόπολη των Αρχανών, σε χρόνια μακρινά υπήρχε μια ακμάζουσα μινωική πολιτεία. Ο τόπος κατοικούνταν ήδη από τα νεολιθικά χρόνια (6000 π.Χ.), ενώ στη μεγάλη ακμή του έφτασε μεταξύ του 2500 και του 1400 π.Χ. Οπως μαθαίνουμε από τις αρχαιολογικές μελέτες, την περίοδο που οικοδομήθηκαν τα μεγάλα ανάκτορα στην Κνωσό, τη Φαιστό και στα Μάλια, χτίστηκε και ένα μεγαλοπρεπές ανάκτορο στις Αρχάνες.
Στις αρχές του 20ού αιώνα άρχισε να βγαίνει στην επιφάνεια το αρχαιολογικό ενδιαφέρον για τις Αρχάνες, όταν ο Α. Evans διατύπωσε τη θεωρία της ύπαρξης στις Αρχάνες ενός θερινού ανακτόρου των βασιλέων της Κνωσού, στηριζόμενος στα αρχαιολογικά ευρήματα. Η θεωρία του Evans αποδείχτηκε το 1964, όταν ο Γ. Σακελλαράκης, έπειτα από ανασκαφές, έφερε στο φως το εν λόγω ανάκτορο στην Τουρκογειτονιά των Αρχανών. Το αρχαιολογικό ενδιαφέρον για την περιοχή ενισχύεται και από τον εντοπισμό του νεκροταφείου στο Φουρνί το 1965, την ανασκαφή του μεγάρου στο Βαθύπετρο από τον Σπ. Μαρινάτο το 1957, την αποκάλυψη του μινωικού ναού στα Ανεμόσπηλια και του ιερού στην κορυφή του Γιούχτα.
Στα νεότερα χρόνια, οι Αρχάνες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πορεία του νησιού, συντονίζοντας τις κρητικές επαναστάσεις του 1866 και του 1897.
ΣΕΡΓΙΑΝΙ ΣΤΙΣ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ
 |
Σήμερα, οι Αρχάνες είναι ένας πρότυπος παραδοσιακός οικισμός, γεμάτος χρώμα και καθαρές γειτονιές, με σπίτια αναπαλαιωμένα με τέχνη, μεράκι, μα πάνω απ' όλα σεβασμό στην παράδοση του τόπου. Οι άνθρωποί της έχουν καταφέρει να διαφυλάξουν σαν επτασφράγιστο μυστικό την πολιτιστική τους κληρονομιά και ταυτότητα. Μάλιστα, επισφράγισμα της αναβαθμισμένης εικόνας τους (που ξεκίνησε από το 1992) υπήρξε η διάκριση των Αρχανών με το πρώτο βραβείο «Ολοκληρωμένης και Αειφόρου Ανάπτυξης Εξαιρετικής Ποιότητας», τον Οκτώβριο του 2000, στο πλαίσιο του διαγωνισμού που διενήργησε η Ε.Ε. και η Διεθνής Ενωση RED (Ruralite Environment Development) για την Αγροτική Ανάπτυξη και την Αναβάθμιση Χωριών. Εχουν διακριθεί, επίσης, το 2001 με το Xρυσό Bραβείο Περιβάλλοντος «Ελευθέριος Πλατάκης» του Πανεπιστημίου Κρήτης για τις παρεμβάσεις που έχουν γίνει για την προστασία και την ανάδειξη τόσο στο φυσικό όσο και στο δομημένο περιβάλλον.
Καθώς μπαίνουμε στον οικισμό, στην είσοδο της πόλης μάς εντυπωσιάζει το επιβλητικό νεοκλασικό στο οποίο στεγάζεται το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Εδώ λειτουργούν, ακόμη, σχολές ανωτέρας εκπαίδευσης, ανοιχτό πανεπιστήμιο και άλλες υπηρεσίες.
Λίγο πιο κάτω, θα ανάψουμε ένα κερί στην κατάλευκη εκκλησία της Παναγίας των Αρχανών με το ψηλό καμπαναριό. Περπατώντας στα πέτρινα καλντερίμια του οικισμού με τις χαρακτηριστικές φανάρες, χανόμαστε στις ατμοσφαιρικές γειτονιές με τα καλοσυντηρημένα σπίτια, βαμμένα σε χαρούμενα χρώματα, πολλά από αυτά με λουλουδιασμένες αυλές.
Στα δρομάκια τους θα ανακαλύψουμε βυζαντινές εκκλησίες καθώς και το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται σε αναπαλαιωμένο αρχοντικό και μας δίνει μια πρώτη εικόνα από ένα παραδοσιακό αρχανιώτικο σπίτι και την καθημερινή ζωή μέσα σε αυτό. Εδώ θα βρούμε και καλά ντόπια κρασιά, ρακή, πετιμέζι, ελιές, γλυκά του κουταλιού, σπιτικά ζυμαρικά κ.ά., φτιαγμένα με την τέχνη και το μεράκι των γυναικών του τόπου (Πληροφορίες: Τ/2810-752.891).
Πραγματικά αξιόλογο είναι και το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αρχανών με αρχαιολογικά ευρήματα που ήρθαν στο φως από τις ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή αλλά και μέσα στον οικισμό. Η αρχαιολογική συλλογή δημιουργήθηκε το 1993 με πρωτοβουλία των αρχαιολόγων Γιάννη και Εφης Σακελλαράκη (Λειτουργεί καθημερινά 08.30 - 15.00, πλην Τρίτης. Τ/2810-752.712).
Στη νοτιοανατολική συνοικία του οικισμού θα επισκεφτούμε το εργαστήριο γλυπτικής του Μανώλη Τσομπανάκη, για να θαυμάσουμε από κοντά τα πρωτότυπα έργα του από ξύλο και μπετόν αρμέ.
Λίγο έξω από τις Αρχάνες (3 χλμ.), στο δρόμο για Ηράκλειο, βρίσκεται το Μουσείο Κρητικής Ιστορίας και Παράδοσης, όπου ο Μιχάλης Ψαλτάκης εκθέτει αντιπροσωπευτικά αντικείμενα της κρητικής ιστορίας και παράδοσης από τον 9ο αιώνα μέχρι σήμερα, τα οποία κατάφερε να συγκεντρώσει από διάφορα χωριά της Κρήτης. Στις αίθουσές του εκτίθενται πολεμικά αντικείμενα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (τζιπ, τανκς, αυτοκίνητα Γερμανών κ.ά.). Φιλοξενούνται ακόμη παλιοί αργαλειοί, πατητήρια παραγωγής κρασιού, μηχανήματα παραγωγής λαδιού κ.ά. (καθημερινά 09.30 - 17.00, Τ/2810-751.853, 2810-731.721).
Από την αρχαιότητα έως σήμερα, οι Αρχάνες θεωρούνται μία από τις σημαντικότερες περιοχές οινοκαλλιέργειας της Κρήτης. Εδώ ωριμάζουν τα φημισμένα «ροζακιά» σταφύλια. Εδώ φτιάχνεται και το περίφημο κρασί Αρχανών. Στις Αρχάνες, επίσης, παράγεται και εξαιρετικό ελαιόλαδο. Μια βόλτα μέχρι την αναπαλαιωμένη Φάμπρικα Ελένη, στην Τουρκογειτονιά (ή αλλιώς Μεσοχωριά), θα μας αποκαλύψει τον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής ελαιολάδου. Χτίστηκε το 1870 πάνω σε μινωική τοιχοποιία, ακολουθώντας τις ιδιαιτερότητες της ντόπιας αρχιτεκτονικής (Τ/2810-751.331, 6946-850.850, www.oilvisit.com).
ΕΞΟΡΜΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΕΡΙΞ
 |
Ταξίδι στις Αρχάνες δεν σημαίνει μόνο σεργιάνι στα πλακόστρωτα σοκάκια του παραδοσιακού οικισμού. Σημαίνει και επίσκεψη στους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, όπως το Βαθύπετρο (εδώ βρίσκεται και το πρώτο πατητήρι οίνου, του 1600 π.Χ.) και το Μινωικό Νεκροταφείο στο Φουρνί.
Σημαίνει, ακόμη, πεζοπορίες σε δασωμένα φαράγγια και στις περήφανες βουνοκορφές. Ο Γιούχτας (από το λατινικό «Jupiter» = Δίας), που υψώνεται επιβλητικός πάνω από τις Αρχάνες, ήταν το ιερό βουνό των αρχαίων. Στο χώρο του έχουν ανακαλυφθεί τέσσερα αρχαία ιερά. Εικάζεται, δε, ότι εδώ υπήρχε ο τάφος του Δία.
Με το αυτοκίνητο ή με τα πόδια (σε μία ώρα από την πλατεία Αρχανών) θα φτάσουμε ώς την κορυφή του, όπου βρίσκεται ο Αφέντης Χριστός (1443 μ.Χ.), ένα κατάλευκο γραφικό εκκλησάκι. Σύμφωνα με την παράδοση, χτίστηκε από έναν ναυτικό, ο οποίος ναυάγησε στο Κρητικό πέλαγος και, βλέποντας από τη θάλασσα την κορυφή του Γιούχτα, έκανε τάμα πως, αν σωζόταν, θα έφτιαχνε εκεί εκκλησία. Από εδώ ψηλά η πανοραμική θέα και από τις δύο μεριές του βουνού είναι συγκλονιστική! Από τον Αφέντη Χριστό ξεκινά το μονοπάτι Ιερό Κορυφής - Αλωνάκι - Ανεμόσπηλια.
Με τα πόδια (ή με αυτοκίνητο) μπορούμε να φτάσουμε στον αρχαιολογικό χώρο στο Φουρνί, ακολουθώντας το παλιό μινωικό μονοπάτι (η διαδρομή ξεκινά από το Παλαιό Δημοτικό Σχολείο, στα αριστερά).
Στον Γιούχτα έχουν καταγραφεί 360 είδη χλωρίδας (την άνοιξη ξεχωρίζουν οι κρητικές ορχιδέες) και 40 είδη πουλιών, πολλά από τα οποία είναι σπάνια ή και απειλούμενα, με σημαντικότερο είδος το γύπα (όρνιο). Η περιοχή αυτή περιλαμβάνεται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο NATURA 2000 και θεωρείται Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (ΣΠΠ). Προστατεύεται ακόμη ως «Αρχαιολογικός Τόπος» και «Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους».
ΠΩΣ ΠΑΜΕ
Αεροπορικώς από Αθήνα για Ηράκλειο με: Olympic Air (T/210-35.50.500, 8018010101, www.olympicair.gr), Aegean (T/801 11 20000, www.aegeanair.com)
Με πλοίο από το λιμάνι του Πειραιά, με Minoan Lines (Τ/210-41.45.700, www.minoan.gr), ANEK (T/210-41.97.420, www.anek.gr) και Superfast Ferries (T/18130, www.superfast.com).
Για να φτάσουμε στις Αρχάνες θα διανύσουμε 14 χλμ. από το Ηράκλειο και μόλις 7 χλμ. από το μινωικό ανάκτορο της Κνωσού. Κατευθυνόμενοι από το Ηράκλειο προς τον παραδοσιακό οικισμό των Αρχανών, θα συναντήσουμε τις εντυπωσιακές Ενετικές Γέφυρες, μέσα στο πράσινο. Σε καιρούς αλλοτινούς χτίστηκαν για να μεταφέρουν το νερό από τις πηγές των Αρχανών στο Ηράκλειο. Αφήνοντας δεξιά μας το φαράγγι της Αγίας Ειρήνης (ή Κνωσανό) και αφού περάσουμε τους oικισμούς Πατσίδες και Κάτω Αρχάνες, φτάνουμε στις Ανω Αρχάνες.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Eliathos Residence Houses (Τ/2810-751.818, 6951-804.929, www.eliathos.gr). Μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα από την κεντρική πλατεία των Αρχανών, πάνω στο λόφο, βρίσκεται το Eliathos Residence Ηouses. Η θέα είναι μοναδική. Γύρω αμπέλια και ελιές, και τα σπίτια του πνιγμένα στα λουλούδια. Καθεμιά από τις βίλες του έχει τη δική της «προσωπικότητα». Οι άνθρωποι του καταλύματος θα σας υποδεχτούν θερμά, θα σας φροντίσουν σαν φιλοξενούμενους και θα σας κατατοπίσουν για ό,τι χρειαστείτε. Από 78 ευρώ το δίκλινο χωρίς πρωινό.
Αρχοντικό Αρχανών (Τ/2810-752.985, 6936-906.978, www.arhontikoarhanes.gr). Συγκρότημα παραδοσιακών διαμερισμάτων 4 αστέρων, στο κέντρο των Αρχανών. Χτισμένο το 1893, σύμφωνα με την τοπική αρχιτεκτονική, είναι διακοσμημένο με σκαλιστές αντίκες, κεντήματα και χειροποίητα έπιπλα. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει καφέ, ρακί ή ροφήματα από βότανα του ιερού βουνού Γιούχτα και πολλές λιχουδιές. Από 80 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.
Kalimera Archanes Village (Τ/2810-752.999, www.archanes-village.com). Βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού και αποτελείται από 3 ανεξάρτητα διατηρητέα κτίρια («Δροσοσταλίδα», «Αύρα», «Ζέφυρος»), πρόσφατα αναπαλαιωμένα με ιδιαίτερη φροντίδα και εναρμονισμένα με το αρχιτεκτονικό ύφος του οικισμού. 90 - 100 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.
Τρούλλος (Τ/2810-753.153, 222.356, 6976-974.200, www.troullos.gr). Φιλόξενο συγκρότημα στην περιοχή της Τουρκογειτονιάς, που αποτελείται από 3 παραδοσιακές κατοικίες, χωρισμένες σε 10 διαμερίσματα Α' κατηγορίας, με ζεστή ατμόσφαιρα και διακριτική πολυτέλεια. 70 - 80 ευρώ το δίκλινο συν 12 ευρώ κατ' άτομο για πλούσιο κρητικό πρωινό.
Vila Orestis (Τ/2810-751619, 751.022). Ενοικιαζόμενα δωμάτια - διαμερίσματα από 35 ευρώ το δίκλινο χωρίς πρωινό.
Αρχοντικό Αρχανών (Τ/2810-752.985, 6936-906.978, www.arhontikoarhanes.gr). Συγκρότημα παραδοσιακών διαμερισμάτων 4 αστέρων, στο κέντρο των Αρχανών. Χτισμένο το 1893, σύμφωνα με την τοπική αρχιτεκτονική, είναι διακοσμημένο με σκαλιστές αντίκες, κεντήματα και χειροποίητα έπιπλα. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει καφέ, ρακί ή ροφήματα από βότανα του ιερού βουνού Γιούχτα και πολλές λιχουδιές. Από 80 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.
Kalimera Archanes Village (Τ/2810-752.999, www.archanes-village.com). Βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού και αποτελείται από 3 ανεξάρτητα διατηρητέα κτίρια («Δροσοσταλίδα», «Αύρα», «Ζέφυρος»), πρόσφατα αναπαλαιωμένα με ιδιαίτερη φροντίδα και εναρμονισμένα με το αρχιτεκτονικό ύφος του οικισμού. 90 - 100 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.
Τρούλλος (Τ/2810-753.153, 222.356, 6976-974.200, www.troullos.gr). Φιλόξενο συγκρότημα στην περιοχή της Τουρκογειτονιάς, που αποτελείται από 3 παραδοσιακές κατοικίες, χωρισμένες σε 10 διαμερίσματα Α' κατηγορίας, με ζεστή ατμόσφαιρα και διακριτική πολυτέλεια. 70 - 80 ευρώ το δίκλινο συν 12 ευρώ κατ' άτομο για πλούσιο κρητικό πρωινό.
Vila Orestis (Τ/2810-751619, 751.022). Ενοικιαζόμενα δωμάτια - διαμερίσματα από 35 ευρώ το δίκλινο χωρίς πρωινό.
ΦΑΓΗΤΟ
Η Κρήτη είναι φημισμένη για την παραδοσιακή κουζίνα της. Στα γραφικά ταβερνάκια της πλατείας των Αρχανών ή στα στενά θα απολαύσουμε κρητικά πιάτα, όλα πεντανόστιμα. Ανάμεσά τους ξεχωρίσαμε τα ντολμαδάκια με αμπελόφυλλο, τον κρητικό ντάκο, το αρνάκι στον ξυλόφουρνο με πατατούλες, μυζηθροπιτάκια, χορτόπιτες, χοχλιούς μπουμπουριστούς, πιλάφι, χοιρινό οφτό στη λαδόκολλα, κουνέλι λεμονάτο και πολλά άλλα. Συνοδεύστε το φαγητό σας με φρέσκια σαλάτα ή χόρτα εποχής και απαραιτήτως με αρχανιώτικο κρασί. Οι ντόπιες ποικιλίες καλλιεργούνται πλέον και με βιολογικό τρόπο. Για επιδόρπιο, δοκιμάστε μυζηθροπιτάκια με μέλι, λουκουμάδες, χαλβά, γιαούρτι με γλυκό του κουταλιού κυδώνι. Μερικές πολύ καλές επιλογές είναι: Λύκαστος (Τ/2810-752.433) για ντολμαδάκια, αρνάκι ή χοιρινό με πατάτες στον ξυλόφουρνο, χοιρινό οφτό στη λαδόκολλα, κουνέλι λεμονάτο. Αμπελος για ντοματοκεφτέδες, αυγά με ντομάτα, σφουγγάτο με κολοκύθια, μακαρόνια με ανθότυρο, καλά ψητά. Σπιτικό (Τ/2810-751.591) για αρνάκι στη σούβλα και καλά μαγειρευτά. Κρίταμον (Τ/2810-753.092). Αν αναζητάτε παραδοσιακές γεύσεις σε gourmet εκδοχή με βιολογικά προϊόντα.
Παραδοσιακά ουζερί:
Φάμπρικα Ελένη (Τ/2810-751.331),
Το Καβούσι (Τ/2810-751.938),
Η Συνάντηση (Τ/2810-752.920).
Φάμπρικα Ελένη (Τ/2810-751.331),
Το Καβούσι (Τ/2810-751.938),
Η Συνάντηση (Τ/2810-752.920).
Θα βρείτε ακόμη τις παραδοσιακές ταβέρνες:
Δίκταμος (Τ/2810-751.022),
Τζιβαέρι (Τ/2810-751.495),
Μυριόφυτο (Τ/2810-751.441),
Διόνυσος (Τ/2810-751.473),
Πόρτεγο (Τ/2810-752.650).
Δίκταμος (Τ/2810-751.022),
Τζιβαέρι (Τ/2810-751.495),
Μυριόφυτο (Τ/2810-751.441),
Διόνυσος (Τ/2810-751.473),
Πόρτεγο (Τ/2810-752.650).
ΑΓΟΡΕΣ
Από τον γυναικείο συνεταιρισμό «Αρχανών Γεύσεις» (στην είσοδο των Αρχανών) θα αγοράσουμε γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες με γεύση από σταφύλι, πορτοκάλι, νεράντζι, σύκο ή λεμόνι, παξιμάδια με βότανα, παραδοσιακές πίτες (χορτόπιτες, αγνόπιτες, μυζηθρόπιτες), αρχανιώτικες παραδοσιακές συνταγές, όπως ξεροτήγανα, καλιτσούνια, πετιμεζόπιτα, ζουρναδάκια, μπεζέδες κ.ά. (Τ/2810-751.968, 6972-301.684, www.archanongefsis.gr).
Πηγή: http://trans.kathimerini.gr
Αρχάνες Κρήτης Το 2ο Καλύτερο Χωριό Της Ευρώπης
Το όνομα Αρχάνες έρχεται από τον 5ο αιώνα π.χ. και εμφανίζεται στον ενικό, δηλαδή Αρχάνα. Η ρίζα είναι ινδοευρωπαική και έχει σχέση με το νερό. Και πραγματικά στις Αρχάνες υπάρχει άφθονο νερό και τούτο βεβαιώνεται από την αρχαιότητα, αφού από την δεξαμενή τους μεταφερόταν νερό στην Κνωσό. Στη Βενετοκρατία δε ο Μοροζίνης μετέφερε νερό στο Ηράκλειο, γι' αυτό και στις Αρχάνες υπάρχει και η ομώνυμη κρήνη Μοροζίνη.
Στην συνάντηση που είχαμε με τον (πρώην) Δήμαρχο Αρχανών κο Αρναουτάκη Σταύρο, μάθαμε την ιστορία του χωριού και η έκπληξη μας ήταν μεγάλη. Έχουμε κάνει σημαντική προσπάθεια σε όλους τους τομείς δράσης θα μας πει, που μπορεί να παρέμβει ένας Δήμος από την βρεφική ηλικία έως την Τρίτη ηλικία. Παράλληλα δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση τόσο στο φυσικό όσο και δομημένο περιβάλλον.
Η αισθητική αναβάθμιση που έχει γίνει στις Αρχάνες είναι ίσως πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα. Έχουμε αναπαλαιώσει 170 παραδοσιακά κτίρια και αναπλάσαμε πάνω από 50 χιλιάδες τ.μ. κοινοχρήστων χώρων. Περάσαμε υπόγεια καλωδίωση της ΔΕΗ σε όλο τον οικισμό και καλωδιακή τηλεόραση σε 500 κτίρια. Επίσης με την λύση των προβλημάτων των έργων υποδομής, μας έδωσαν την μεγάλη αυτή διάκριση που είναι τιμή για την Ελλάδα να συναγωνιζόμαστε τα αγροτικά χωριά της Ευρώπης που έχουν προχωρήσει σε αναβάθμιση της ζωής των κατοίκων τους και την ανάπτυξη που όλοι οραματιζόμαστε για ένα καλύτερο αύριο. Για μας τους ίδιους και τα παιδιά μας.
Ο διαγωνισμός έγινε μέσω του Υπουργείου Γεωργίας.
Στην συνάντηση που είχαμε με τον (πρώην) Δήμαρχο Αρχανών κο Αρναουτάκη Σταύρο, μάθαμε την ιστορία του χωριού και η έκπληξη μας ήταν μεγάλη. Έχουμε κάνει σημαντική προσπάθεια σε όλους τους τομείς δράσης θα μας πει, που μπορεί να παρέμβει ένας Δήμος από την βρεφική ηλικία έως την Τρίτη ηλικία. Παράλληλα δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση τόσο στο φυσικό όσο και δομημένο περιβάλλον.
Η αισθητική αναβάθμιση που έχει γίνει στις Αρχάνες είναι ίσως πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα. Έχουμε αναπαλαιώσει 170 παραδοσιακά κτίρια και αναπλάσαμε πάνω από 50 χιλιάδες τ.μ. κοινοχρήστων χώρων. Περάσαμε υπόγεια καλωδίωση της ΔΕΗ σε όλο τον οικισμό και καλωδιακή τηλεόραση σε 500 κτίρια. Επίσης με την λύση των προβλημάτων των έργων υποδομής, μας έδωσαν την μεγάλη αυτή διάκριση που είναι τιμή για την Ελλάδα να συναγωνιζόμαστε τα αγροτικά χωριά της Ευρώπης που έχουν προχωρήσει σε αναβάθμιση της ζωής των κατοίκων τους και την ανάπτυξη που όλοι οραματιζόμαστε για ένα καλύτερο αύριο. Για μας τους ίδιους και τα παιδιά μας.
Ο διαγωνισμός έγινε μέσω του Υπουργείου Γεωργίας.
Πηγή: http://www.hit360.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου